භ්‍රමණ චලිතය හා වෘර්ත චලිතය

*ඝනත්වය යනු ඒකීය පරිමාවක ස්කන්දයය්.

ඝනත්වය = ස්කන්දය

                 පරිමාව

ඒකක kgm ^-3  වේ.

*සාපේක්ෂ ඝනත්වය යනු කිසියම් ද්‍රව්‍යයක ඝනත්වය ජලයේ ඝනත්වයට දරන අනුපාතයි.

සාපේක්ෂ ඝනත්වය = ද්‍රව්‍යයේ ඝනත්වය

                                  ජලයේ ඝනත්වය

*තරල යනු ගලායාමේ හැකියාවක් ඇති පදාර්ථයේ පවතින ද්‍රව හා වායු වේ.

*පීඩනයට ලක්කළ විට පරිමාව වෙනස්වෙනම් එය සම්පීඩ්ය තරලයකි.

*පීඩනයට ලක්කළ විට පරිමාව වෙනස් නොවෙනම් එය අසම්පීඩ්ය තරලයකි.

*පීඩනය යනු එකීය ක්ෂේත්‍රඵලයක් මත ඊට අභිලම්භව යෙදෙන බලයි.

පීඩනය =    බලය

                   ක්ෂේත්‍රඵලය

ඒකක Nm^-2 හෝ Pa වේ.(Hgmm,Hgcm,bar,a.t.m.,ජල m වේ.)

අදිශ රාශියකි.

පීඩන බල දයිශිකයකි.

ද්‍රවස්ථිති පීඩනය

පීඩනය = ගැබුර(h) x ඝනත්වය(p) x ගුරුත්වජ ත්වරණය(g)

*h ගැබුරකින් පිහිටි ලක්ෂයක නිරපේක්‍ෂ පීඩනය,

පීඩනය = hpg + වායුගොලීය පීඩනය

*ද්‍රව බදුන a ත්වරණයෙන් සිරස්ව පහලට යනවිට,

P = hp(g-a) +  වායුගොලීය පීඩනය

*ද්‍රව බදුන ගුරුත්වජ ත්වරණයෙන් සිරස්ව පහලට යනවිට,

P = වායුගෝලීය පීඩනය

*ද්‍රව බදුන a ත්වරණයෙන් සිරස්ව ඉහළට යනවිට,

P = hp(g+a) +  වායුගොලීය පීඩනය

*එකම තරලයක එකම තිරස් මට්ටමේ ද්‍රව පීඩන සමානයි.

පීඩන සම්ප්‍රේෂණය පිළිබද පැස්කල් මූලධර්මය

*සංවෘත බදුනක් තුල අන්තර්ගත වන අසම්පීඩ්ය තරලයක පෘෂ්ඨය මත කිසියම් පීඩනයක් ඇති කල විට එය තරලයේ සෑම කොටසකටමත් බැදුනේ බිත්තියටත් එක හා සමානව සම්ප්‍රේෂණය වේ.

f/a = F/A

උඩුකුරු තෙරපුම් බලය

*වස්තුවක් තරලයක් තුල ගිල්වා ඇති විට තරලය මගින් වස්තුව මත ඇති කරන පීඩන බල නිසා වස්තුව මත ඇති වන සම්ප්‍රයුක්ත බලය උත්ප්ලාවකත බලයි.

ආකිමිඩිස් මූලධර්මය

*නිශ්චල අසමපිඩ්ය තරලයක යම් වස්තුවක් අර්ධ වශයෙන් හෝ පූර්ණ වශයෙන් ගිලී ඇති විට එය මත ඇති කරන උඩුකුරු තෙරපුම් බලය වස්තුව මගින් විස්ථාපිත තරල පරිමාවේ බරට සමාන වේ.

U = Vpg

*ද්‍රව බදුන a ත්වරණයෙන් සිරස්ව පහලට යනවිට,

U = Vp(g-a)

*ද්‍රව බදුන ගුරුත්වජ ත්වරණයෙන් සිරස්ව පහලට යනවිට,

U = 0

*ද්‍රව බදුන a ත්වරණයෙන් සිරස්ව ඉහළට යනවිට,

U = Vp(g+a)

*උඩුකුරු තෙරපුම් බලය ක්‍රියා කරන ලක්ෂය උත්ප්ලාවකතා කේන්ද්‍රය නම් වේ.මෙය විස්ථාපිත තරල පරිමාවේ ගුරුත්ව කේන්ද්‍රයේ පිහිටයි.

ඉපිලුම් නියමය

*නිශ්චල අසම්පිඩ්ය තරලයක් යම් වස්තුවක් අර්ධ වශයෙන් හෝ පුර්ණ වශයෙන් ගිලී පාවේ නම් එය මත ඇති වන උඩුකුරු තෙරපුම් බලය වස්තුවේ බරට සමාන වේ.

U = mg

*දණ්ඩක් එහි අක්ෂය සිරස්ව පාකිරීමට නම් එහි ගුරුත්ව කේන්ද්‍රය , දන්ඩේ උත්ප්ලාවකතා කේන්ද්‍රයට වඩා පහලින් පිහිටන පරිදි සකස් කල යුතුය.

සාපේක්ෂ ඝනත්වය = සත්‍ය බර / උඩුකුරු තෙරපුම් බලය

සාපේක්ෂ ඝනත්වය = සත්‍ය බර / සත්‍ය බර - දෘශ්‍ය බර

චලිත වන තරල ප්‍රවාහ ආකාර

*පීඩන වෙනසක් හෝ විභව ශක්ති වෙනසක් නිසා තරල චලිතයක් ඇති විය හැකියි.

àඅනාකුල ප්‍රවාහ - කිසියම් ලක්ෂයක් පසු කර යන තරල අංශුවක ප්‍රවේගය කාලයත් සමග වෙනස් නොවන පරිදි තරලයක් ක්‍රමානුකුල චලිතයක් සිදු කරන ලබන විට (අනවරත ප්‍රවාහ)

àආකුල ප්‍රවාහ - කිසියම් ලක්ෂයක් පසු කර යන තරල අංශුවක ප්‍රවේගය කාලයත් සමග නිරන්තරයෙන් වෙනස්වන පරිදි තරලයක් සිදු කරනු ලබන අක්‍රමවත් චලිතය.

සන්තතික සමීකරණය

AV = av

*හරස්කඩ ක්ෂේත්‍ර ඵලය A වූ නලයක් තුලින් ගලයන තරලයක ප්‍රවේගය V නම්,එහි තරල පරිමාව ගලායාමේ සීඝ්‍රතාව Q^/,

Q^/ = AV

*තරලයේ ඝනත්වය p නම් එහි තරල ස්කන්දය ගලා යාමේ සීඝ්‍රතාවය m^/,

m^/ = AVp

බ’නුලී මූලධර්මය

*දුස්රාවී නොවන අසම්පීඩ්ය තරලයක් අනාකුල ප්‍රවාහයක යෙදෙන විට එහි එකම අනාකුල රේකාවක් මත ඕනෑම ස්ථානයක දී පිදනයේත්,ඒකීය පරිමාවක විභව ශක්තියේත්,ඒකක පරිමාවක චාලක ශක්තියේත් එකතුව නියතයකි.

P + ½ pV² + hpg = K

P – පීඩනය, hpg - ඒකීය පරිමාවක විභව ශක්තිය, ½ pV² - ඒකීය පරිමාවක චාලක ශක්තිය

*P හා hpg ස්ථිතික පීඩනය වේ. ½ pV² ගතික පීඩනය වේ.

*මෙය ශක්ති ස්න්ස්තිතික නියමයට අනුකුල නියාමයකි.

*එකම තිරස් මට්ටමේ පිහිටි අනාකුල රේඛාවක් මත පිහිටි ඕනෑම ලක්ෂයක් සදහා බ’නුලි නියමය විභව ශක්තියද නියතයක් නිසා,

P + ½ pV²  = K

*මේ අනුව තරල ප්‍රවේගය වැඩි ස්ථානයේ පීඩනය අඩු විය යුතුය.

බ’නුලි මූලධර්මය යෙදීම්

*බන්සන් දහකයේ ක්‍රියා කාරිත්වය.

*විසිරි පොම්පයක ක්‍රියාකාරිත්වය.

*වෙන්චුරිමනය ක්‍රියාකාරිත්වය.

*පිටෝ නලයක ක්‍රියාකාරිත්වය.

*ක්‍රිකට් පන්දුවක ගුවනේදී සිදුවන දෝලනය.

*ගුවන්යානයක ගතික එසවීම.

*කඩදාසියක් තිරස්ව තබා ඉහල පෘෂ්ඨයට සමාන්තරව වාතය පිබින විට එය අවකාශය තුල පා කර ගතහැකි වීම.

*සුළිසුළං හමන අවස්ථාවක නිවසක වහලය ගැලවී යා හැකි වීම.

*සිදුරු සහිත බදුනකින් තරලය නිකුත් වන ප්‍රවේගය සෙවීම.